Trân trọng giữ tên cô ấy trong tim, không dám nói trọn ra. Tôi nhẩm tính lại, nhớ ra năm đó mình đã 24, 25 rồi mà vẫn như đứa con nít to xác, chẳng hiểu chút gì về nữ giới. Cô ấy mới 18. Cả một duyên gặp gỡ bất ngờ cho đời tôi. Bất ngờ đầu tiên, cô ấy sinh ra và lớn lên ở miền Bắc, tức là... “bên thắng cuộc”.
Bất ngờ thứ hai: cô ấy bị bệnh tâm thần. Bố mẹ cô lặn lội đem cô vào Nam tìm thầy tìm thuốc. Tôi lúc ấy cũng mon men học ngành tâm lý tâm lọt, tâm thần tâm thiếc, được giao nhiệm vụ chở cô ấy đi lòng vòng Sài Gòn hàng ngày... “như một bạn trai”. Đó có lẽ là cách giúp cô thoát khỏi lớp tường thành tâm bệnh kiên cố giam hãm cô bao nhiêu năm.
Cô được ra ngoài trời ngắm phố sá lạ lẫm đông đúc, được có người “bạn khác giới” kiên nhẫn lắng nghe cô tíu tít tâm tình những chuyện không đầu không đuôi, nhẹ nhàng tế nhị săn sóc cô, mời cô ăn bữa trưa và... nhắc cô uống thuốc. Và, kể cả để cô ngả vào lòng chợp mắt ngủ một lát giữa công viên cỏ xanh chung quanh rải rác những cặp nhân tình...
Bố cô là bộ đội. Mẹ cô cũng là cán bộ. Hai người có hộ khẩu Hà Nội. Tôi không rõ lắm nhưng biết rằng nếu sau “ngày đại thắng”, hai người tiếp tục công tác thì chắc đã “làm lớn” rồi, như một số người bà con hay đồng đội thân cận đã chuyển vào Nam và giữ những chức vụ cao cấp gì đó trong “Tp.HCM”.
Nhưng cô con gái yêu duy nhất phát bệnh tâm thần, hai ông bà đã bỏ tất cả. Bỏ hết. Bỏ hết. Đau đớn vì thương con. Ở nhà tìm mọi cách chữa chạy cho con. Bơ phờ mệt mỏi đưa con vào Nam một lần như lối thoát cuối, để may ra...
Gần đến ngày phải trở về Bắc, bỗng hai bác ngỏ lời làm tôi giật nẩy mình. Hai bác mời tôi đến dùng cơm. Bữa cơm chăm chút do chính bác gái đi chợ và nấu nướng. Bác trai ân cần gắp thức ăn cho tôi. Vừa tiếp đãi thân thiết xem tôi như con trong nhà, lại vừa có gì đó trịnh trọng như đón khách.
Lần đầu tiên tôi thấy cô bé thẹn thùng phụ bố mẹ dọn bàn ăn. Khuôn mặt lơ ngơ thường ngày của người tâm bệnh hôm ấy như ửng hồng, e thẹn, bẽn lẽn. Cô “mời anh dùng cơm với bố mẹ, em phải uống thuốc và vào ngủ trưa sớm”. Tôi luống cuống không biết xử sự làm sao.
Tôi hiểu là hai bác rất khó mở lời. Bằng tất cả sự lịch duyệt “rất Hà Nội” của hai người mà tôi biết là trí thức, cân nhắc từng lời, vừa rất thương yêu vừa rất đau đớn, hai bác nói với tôi. Lúc bác trai ngập ngừng thì bác gái đỡ lời. Lúc bác gái nghẹn ngào không nói tiếp được thì bác trai lại tìm lời nói đỡ... Tôi chẳng thể nhớ hết lời của hai bác, nhưng tôi chợt hiểu và bàng hoàng, vừa xúc động vừa lúng túng.
“Hai bác cảm động vì thấy con thực lòng thương và tốt với con gái hai bác. Nó cũng rất thương con, con à. Con là cậu trai đầu tiên hai bác thấy nó thương nhớ, nó nghe lời, nó nhắc hoài, nó nôn nao chờ mỗi khi tới ngày hẹn con đến...”
“Bác từng là sĩ quan quân đội miền Bắc. Bác biết cụ thân sinh của con là sĩ quan miền Nam. Nếu con không thấy trở ngại gì, hai bác xin đến nhà chào thăm bố mẹ con...”
“Con hãy hiểu cho hai bác. Hai bác không dám có ý gì xa xôi, nhưng nếu con thương con gái hai bác mà đi cùng gia đình bác về thăm miền Bắc một chuyến, hai bác rất biết ơn con. Chuyến tàu từ Bắc vào Nam, hai bác rất khốn khổ mỗi khi con gái lên cơn, đến nỗi hai bác tưởng đã không thể đến nơi...” (tôi nghe có lần cô bé định nhảy xuống khi tàu đang chạy).
... Ôi, tôi sợ sẽ kể quá dài. Tôi chỉ muốn kể qua một chút như thế, tâm tình với bà con về một duyên gặp gỡ thân tình, cảm động, và khá đau lòng nữa, giữa “bên thắng cuộc” và “bên thua cuộc”.
Tôi có đưa cô bé về nhà mấy lần. Giọng nói líu lo của cô bé miền Bắc làm cả bố mẹ và anh em nhà tôi ngạc nhiên và đầy thiện cảm. Sự hồn nhiên của cô làm bố mẹ tôi cảm động. Cô tíu tít giúp mẹ tôi làm bếp. Cô nói nhỏ vào tai mẹ tôi gì đó, mẹ tôi lật đật dắt cô tới nhà vệ sinh, và... trời ạ, mẹ tôi đi lấy cho cô băng vệ sinh, chỉ cô cách dùng...
Rồi bỗng cô ôm lấy hai bên thái dương nói bác ơi sao con thấy nhức đầu, bác cho con nằm nghỉ tí. Thế là cô tọt luôn lên chiếc divan ở phòng khách, nằm ngủ một giấc ngon lành. Mẹ tôi đi tìm cái quạt máy để cạnh cô ấy, rồi ngồi đó trìu mến ngắm cô... Nếu có thể ôm cô bé mà vỗ về được, tôi nghĩ mẹ tôi đã làm rồi.
Tôi về thưa với bố mẹ lời mời của bố mẹ cô ấy. Mẹ tôi lúng túng. Bố tôi nói nếu con thấy có thể giúp gia đình cô bé được thì cứ đi, làm trai cũng nên đi đó đi đây cho biết. Và nếu con có lập gia đình và “làm rể” ở miền Bắc, thì ba mạ cũng không thấy có trở ngại gì...
Ôi, duyên chúng tôi không thành! Tôi rất thuơng cô ấy, như một người em gái, như ruột thịt. Nhưng tôi chưa biết yêu. Tôi xốn xang khi phải nói lời từ tạ. Đây là một trong những lần khó khăn nhất trong đời khi tôi phải từ chối một lời yêu cầu tha thiết. Âu là số phận.
Nhưng điều ý nghĩa nhất đọng lại trong tôi là... Ôi, chiến tranh có nghĩa gì đâu! Bên thắng bên thua có nghĩa gì đâu! Cuộc phân ly Bắc-Nam, Quốc-Cộng... có nghĩa gì đâu! Tất cả cùng phận con người, đáng thương, tội nghiệp. Hơn nữa, tất cả cùng phận máu đỏ da vàng, cùng nói tiếng Việt, cùng mang tâm tình Việt, cùng... “khóc cười theo mệnh nước nổi trôi”...
Hồng Hà
