Sáng 25-9, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng (VHGDTNTN&NĐ) đã họp phiên toàn thể với nhiều nội dung quan trọng. Trong đó có báo cáo kết quả khảo sát một số nội dung trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về xuất bản, in, phát hành sách giáo khoa (SGK) giáo dục phổ thông (GDPT) giai đoạn 2012-2017 của Bộ GD&ĐT.
◪ Giá sách VNEN cao gấp 4 lần SGK 2000
Liên quan đến nội dung lãng phí trong in, xuất bản đến phát hành sách công nghệ giáo dục 1 (CNGD) và sách VNEN, bà Hoàng Thị Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban VHGDTNTN&NĐ, cho biết nhiều năm qua, ngoài SGK hiện hành (chương trình GDPT 2000) từ lớp 1 đến lớp 12 do Bộ GD&ĐT biên soạn, xuất bản, in, phát hành, còn có một số sách thực nghiệm, tài liệu thí điểm cũng do NXB Giáo dục Việt Nam (GDVN) xuất bản, in, phát hành. Trong đó có bộ sách mô hình trường học mới (VNEN) và tài liệu tiếng Việt lớp 1 CNGD.
Thế nhưng giá bán một bộ sách VNEN cao gấp bốn lần giá một bộ SGK GDPT đối với sách lớp 3 và lớp 4; gấp ba lần đối với các lớp 5, 6 và 7. Dẫn tới qua khảo sát, báo cáo của hầu hết các tỉnh đều kiến nghị giảm giá bán sách VNEN.
Một vấn đề nữa là tuy đây là sách thí điểm nhưng hằng năm số lượng in, phát hành sách VNEN và sách tiếng Việt lớp 1 CNGD tăng đột biến. Năm 2017, số lượng in, phát hành tài liệu tiếng Việt lớp 1 CNGD là hơn 5,3 triệu bản (khoảng 5% SGK GDPT 2000), tăng gần 13 lần so với năm 2012; sách VNEN là hơn 10,7 triệu bản (khoảng 10% SGK GDPT 2000), tăng gấp năm lần so với năm 2014.
Đặc biệt, doanh thu từ sách VNEN năm 2017, nếu tính theo số lượng phát hành và giá bán, đạt hơn 300 tỉ đồng/năm, tương đương 1/3 doanh thu từ SGK 2000. Chiết khấu từ phát hành VNEN nếu tính theo chiết khấu phát hành đối với SGK 2000 là 25% giá bìa mỗi năm khá lớn, hơn 70 tỉ đồng.
Bà Hoa cũng dẫn chứng hiện nay sách VNEN và tài liệu tiếng Việt lớp 1 CNGD trong giai đoạn 2012-2017 không được bán trên thị trường mà được phân phối độc quyền bởi các công ty con và công ty thành viên của NXB GDVN thông qua sở GD&ĐT các tỉnh, TP, phòng giáo dục đào tạo các quận/huyện/thị xã; các trường tiểu học, THCS trên cơ sở rà soát nhu cầu sử dụng các bộ sách này hằng năm.
➥ Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình chủ trì phiên họp toàn thể.
◪ Mức chi chiết khấu khá cao
Cũng tại phiên họp này, báo cáo của Ủy ban VHGDTNTN&NĐ cho biết theo quy định của Luật Giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT có thẩm quyền tổ chức biên soạn, thẩm định, giao NXB GDVN tổ chức biên tập, xuất bản và phát hành SGK GDPT.
Thế nhưng thời gian qua, dư luận rất băn khoăn cho rằng việc Bộ GD&ĐT vừa tổ chức biên soạn vừa tổ chức thẩm định, phê duyệt, chỉ đạo việc xuất bản, in và phát hành SGK đã tạo ra thế độc quyền khép kín trong tất cả các khâu của quy trình từ biên soạn đến phát hành.
Đưa ra một số hạn chế còn tồn tại trong hoạt động in, phát hành SGK GDPT những năm qua, Ủy ban VHGDTNTN&NĐ cho rằng việc in SGK GDPT chỉ được đấu thầu rộng rãi sau khi đã trừ số lượng giao cho các đơn vị in nội bộ của NXB GDVN và những tên sách có số lượng in thấp. Ủy ban cho rằng cách thức như trên và kết quả đấu thầu trong thời gian qua cho thấy hoạt động in SGK GDPT còn phân tán, khép kín, tính cạnh tranh chưa cao… có thể dẫn đến hạn chế về chất lượng, khó giảm giá thành, chưa khuyến khích việc đầu tư phát triển ngành in.
Đặc biệt, hệ thống phát hành SGK GDPT còn cồng kềnh, quy trình phát hành chưa thật hợp lý do phải trải qua nhiều khâu trung gian làm tăng chi phí vận chuyển, các chi phí trung gian khác.
Mức chi chiết khấu phát hành SGK GDPT khoảng 250 tỉ đồng/năm (tương đương với 25% doanh thu hằng năm 1.000 tỉ đồng) là khá cao, chưa thật phù hợp với cơ cấu giá thành, ảnh hưởng lớn đến việc chi trả của học sinh, lợi nhuận của các cơ sở in và các tổ chức, cá nhân liên quan khác.
Ủy ban VHGDTNTN&NĐ đề nghị Bộ GD&ĐT cần nghiên cứu việc công bố chương trình, SGK sử dụng ngân sách nhà nước, trước mắt ở cấp tiểu học và một số môn một cách công khai và qua các phương tiện thông tin đại chúng.
Chỉ đạo, triển khai tổng kết, đánh giá việc biên soạn, in, phát hành, sử dụng SGK và mô hình thí điểm VNEN, thực nghiệm tài liệu tiếng Việt lớp 1 CNGD, trên cơ sở đó kiến nghị hoàn thiện hệ thống pháp luật về SGK, thí điểm, thực nghiệm trong giáo dục.
Đồng thời chỉ đạo, triển khai tổng kết, đánh giá việc thí điểm chuyển NXB GDVN sang tổ chức và hoạt động theo mô hình công ty mẹ-công ty con nhằm tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động, bảo đảm phù hợp với việc đổi mới của hệ thống NXB trong tổng thể ngành xuất bản.
Ủy ban VHGDTNTN&NĐ đề nghị Bộ GD&ĐT cần nghiên cứu việc công bố chương trình, SGK sử dụng ngân sách nhà nước, trước mắt ở cấp tiểu học và một số môn một cách công khai và qua các phương tiện thông tin đại chúng.
Chỉ đạo, triển khai tổng kết, đánh giá việc biên soạn, in, phát hành, sử dụng SGK và mô hình thí điểm VNEN, thực nghiệm tài liệu tiếng Việt lớp 1 CNGD, trên cơ sở đó kiến nghị hoàn thiện hệ thống pháp luật về SGK, thí điểm, thực nghiệm trong giáo dục.
Đồng thời chỉ đạo, triển khai tổng kết, đánh giá việc thí điểm chuyển NXB GDVN sang tổ chức và hoạt động theo mô hình công ty mẹ-công ty con nhằm tiếp tục hoàn thiện tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu quả hoạt động, bảo đảm phù hợp với việc đổi mới của hệ thống NXB trong tổng thể ngành xuất bản.
Bài về chủ đề Phóng sự:
