Einstein là một trong những vĩ nhân của loài người. Cống hiến của ông cho nền khoa học thật to lớn, góp phần để chúng ta có thế giới hiện đại ngày nay.
Ông sinh ngày 14/3/1879 tại Ulm CHLB Đức trong một gia đình gốc Do Thái và mất ngày 18/4/1955 tại Mỹ.
Công thức nổi tiếng nhất của Thuyết tương đối mà ông bắt đầu nghiên cứu từ 1905 là E = m c^2, cho biết sự liên quan giữa khối lượng của vật chất (m) và năng lượng chứa trong đó (E), c là vận tốc ánh sáng (300.000 km/s). Tức là nếu người ta bắn vỡ đôi một hạt nhân nguyên tử thì tổng khối lượng hai mảnh vỡ sẽ nhỏ hơn khối lượng lúc ban đầu. Khối lượng mất đi đã biến thành năng lượng. Đó là nguyên lý của các nhà máy điện hạt nhân và bom nguyên tử.
Năm 1921, ông được nhận giải thưởng Nobel vì phát minh ra Hiệu ứng quang điện. Năm 1933 Hitler lên nắm quyền ở Đức nên ông và gia đình phải sang Mỹ vì đoán được chính sách bài Do Thái của Hitler. Năm 1939, chiến tranh thế giới lần thứ hai bùng nổ. Là giáo sư của trường đại học nổi tiếng ở Princeton, ông đã khuyên Tổng thống Mỹ Franklin Roosevelt sản xuất bom nguyên tử dựa vào công thức của ông. Ông cho là phát xít Đức cũng sẽ triển khai loại vũ khí này. Chính ông cũng không ngờ hậu quả của hai quả bom nguyên tử ném xuống Hiroshima và Nagasaki tháng 8/1945 lại khủng khiếp đến thế.
Sau đại chiến thế giới II, ông dồn toàn bộ trí tuệ của mình cho giáo dục và mục đích hòa bình, vì ân hận.
Không những là một nhà vật lý kiệt xuất, ông còn là nhà xã hội học, nhà sư phạm luôn dạy hậu thế rằng, phải học liên tục để xã hội tiến lên. Những câu nói nổi tiếng của ông mà tôi sưu tầm dưới đây phản ánh sự vĩ đại ấy. Ông còn pha chút hài hước ngôn ngữ, chơi chữ làm cho những câu bất hủ của ông thêm phần hấp dẫn.
Vì câu nào cũng cần nghiền ngẫm nên tôi đăng làm hai lần, tránh bội thực cho độc giả.
1. Có hai cái vô tận, đó là vũ trụ và sự ngu dốt của con người, nhưng vũ trụ thì tôi chưa dám nói chắc chắn là vô tận.
2. Có những người đàn ông cả đời cố gắng hiểu bản chất của đàn bà. Còn những người khác để tâm đến những điều ít khó khăn hơn, ví dụ nghiên cứu Thuyết tương đối.
3. Nếu con người chỉ nói về những điều họ hiểu thì thế giới này sẽ im ắng biết chừng nào!
4. Để có thể là một con cừu mẫu mực trong một đàn cừu, trước hết người ta phải là một con cừu cái đã.
5. Tôi không biết chắc người ta dùng vũ khí gì trong chiến tranh thế giới lần thứ ba, nhưng chắc trong chiến tranh thế giới lần thứ tư người ta sẽ dùng gậy gộc hoặc đá để đánh nhau.
6. Không thể nào vượt qua được sự ngự trị của những kẻ ngu vì chúng nó quá đông và lá phiếu của chúng vẫn có giá trị ngang bằng với lá phiếu của chúng ta.
7. Đừng bao giờ phấn đấu để trở thành người thành công, mà hãy phấn đấu để trở thành người có ích.
8. Thế giới này không bị đe dọa bởi những kẻ hung bạo, mà bị đe dọa bởi những người dung túng những kẻ hung bạo này.
9. Một người bạn đích thực là một con người hiểu giai điệu của trái tim bạn. Họ ca lên giai điệu đó nếu bạn quên.
10. Rất hiếm vị thiên tài lại ngăn nắp chỉn chu và những người luôn chỉn chu ngăn nắp lại không phải là thiên tài.
11. Nếu người ta muốn một cuộc đời hạnh phúc thì hãy gắn kết nó với một mục đích, chứ không phải gắn kết với con người hay một thứ gì khác.
12. Tính logic sẽ đưa bạn từ điểm A đến điểm B, nhưng sức tưởng tượng sẽ đưa bạn đến tất cả mọi nơi bạn muốn.
13. Ngày nào cũng suy nghĩ và làm giống ngày nào rồi mong chờ kết quả tốt hơn – Đó là những thằng khùng.
14. Không có một mục đích nào là tối thượng đến mức phải dùng những phương pháp bất nhân để đạt được nó.
15. Nếu một ý tưởng lúc đầu nghe không vô lý thì ý tưởng này không mang lại hy vọng gì.
16. Phá vỡ một định kiến còn khó hơn cả kỹ thuật phá vỡ hạt nhân nguyên tử.
17. Vấn đề của thời đại ngày nay không phải là năng lượng hạt nhân mà là trái tim con người.
18. Mục đích của nhà trường là đào tạo ra những nhân cách hài hòa chứ không phải mục đích đào tạo các chuyên gia.
19. Một cuộc sống chỉ để thỏa mãn những nhu cầu riêng, không sớm thì muộn sẽ gặp thất vọng cay đắng.
20. Giá trị đích thực của một con người được đo bằng việc anh ta vượt khỏi cái TÔI của mình bao xa.
21. Sự thông thái không phải là kết quả đào tạo trong nhà trường, mà là kết quả cả đời phấn đấu để đạt được.
22. Nhận biết ra bản chất vấn đề quan trọng hơn tìm ra lời giải. Bởi vì việc thể hiện đúng bản chất vấn đề đã gần như dẫn đến hướng giải quyết đúng.
23. Tôi không bao giờ dạy kiến thức cho học sinh, mà tôi chỉ tìm các điều kiện để giúp họ có thể học.
24. Nhân cách của một con người không được nhào nặn bằng những lời nói hay mà phải bằng lao động và thành quả của chính họ.
25. Giá trị lớn nhất của cuộc sống là phát triển nhân cách và sức sáng tạo.
26. Phần lớn con người chỉ sử dụng từ 5 đến 6 phần trăm khả năng của bộ não. Tôi đã sử dụng đến 7 phần trăm.
Nguyễn Thế Tuyền
Bài về chủ đề Gương sống:
